Tak, jak najbardziej! Można dziedziczyć predyspozycje do zachorowania na astmę – szanse na to rosną, gdy oboje z rodziców chorują na tę chorobę. Udział czynników genetycznych w występowaniu astmy szacuje się na 35 % – 70%. Warto pamiętać, że dziedziczy się nie chorobę, ale predyspozycję do jej wystąpienia, to oznacza, że w rodzinach, w których jedna osoba choruje na astmę, dzieci będą obciążone większym ryzykiem zachorowania, ale nie muszą zachorować. Przyjmuje się, że jeśli na astmę choruje matka, to prawdopodobieństwo wystąpienia astmy u dziecka wzrasta 3-krotnie, a gdy ojciec – 2,5-krotnie w porównaniu do dzieci zdrowych rodziców. Do głównych czynników osobniczych ryzyka zachorowania na astmę oprócz predyspozycji genetycznych należą: płeć żeńska (u dorosłych), płeć męska (u dzieci do okresu dojrzewania), rasa czarna, otyłość.
Na podstawie: Dr Izabela Kupryś-Lipińska „Czy astmę się dziedziczy”, „Astma ciężka pod kontrolą. Poradnik dla pacjenta.” Prof. Anna Bręborowicz i wsp. Rozpoznawanie i leczenie astmy u dzieci. www.mp.pl
Nie, astma nie jest chorobą zakaźną, przenoszoną drogą kropelkową,
nie można sią nią zarazić w komunikacji publicznej, ani przekazać zakażenia innej osobie podczas jazdy środkami transportu publicznego. W okresie jesienno – zimowym, kiedy ryzyko infekcji grypopodobnych rośnie, można je zmniejszyć poprzez stosowanie maseczek ochronnych lub zwiększenie dystansu między pasażerami.
Infekcje górnych dróg oddechowych sprzyjają zaostrzeniom astmy. Przebieg zaostrzenia może mieć różny charakter (od łagodnego do ciężkiego)może wymagać kontaktu z lekarzem i modyfikacji leczenia.
Na podstawie: www.ginasthma.org.
Nie, do większości ćwiczeń wystarczy sprzęt domowy i przedmioty codziennego użytku. Na przykład techniki efektywnego kaszlu, takie jak kaszel wzmacniany, intensywny wydech, odkaszlnięcie połączone z intensywnym wydechem – nie wymagają sprzętu. Oklepywanie również jest techniką nie wymagającą dodatkowych przedmiotów codziennego użytku. Inne techniki takie jak np.: wibracja klatki piersiowej, drenaże ułożeniowe mogą wymagać dodatkowego wyposażenia: aparatu wibracyjnego czy wałków – w razie potrzeby można je zakupić i korzystać z nich w warunkach domowych. Warto pamiętać, że właściwy dobór ćwiczeń musi uwzględniać rozpoznanie i stopień zaawansowania choroby. Rehabilitacja powinna być zlecana przez lekarza lub rehabilitanta. Ważne jest prawidłowe wykonywanie ćwiczeń, dlatego warto rozpoczynać je pod nadzorem specjalisty.
Na podstawie: Zabiegi służące ułatwianiu usuwania wydzieliny z oskrzeli, www.mp.pl
TAK, osoby chore na astmę powinny unikać mrozu i uprawiania aktywności fizycznej na mroźnym powietrzu. Zimnym powietrzem można wywołać skurcz oskrzeli u 70–90% wszystkich chorych na astmę. Przedstawiane są dwie hipotezy tłumaczące ten efekt. Pierwsza tzw. osmotyczna – związana ze zwiększoną produkcją mediatorów zapalnych, typowych dla astmy alergicznej i druga hipoteza termiczna, odnosząca się do obniżenia temperatury w drogach oddechowych – co wiąże się ze skurczem naczyń krwionośnych, a następnie skurczem mięśniówki gładkiej oskrzeli po ponownym reaktywnym przekrwieniu oskrzeli. Obie hipotezy podkreślają, że czym większy napływ zimnego powietrza, tym silniejsze reakcje w oskrzelach. Im większy wysiłek fizyczny, a co za tym idzie, czym szybszy i głębszy oddech tym silniejsze objawy ze strony układu oddechowego w postaci duszności, kaszlu, uczucia „zatykania”.
Na podstawie: Fal A.(red): Alergia, choroby alergiczne, astma t.1. Medycyna Praktyczna, Kraków 2010
Kuna P., Pierzchała W., Jankowski M.: Astma i POChP w pytaniach i odpowiedziach. Medycyna Praktyczna, Kraków 2008, Astma indukowana zimnym powietrzem, www.mp.pl
Nie, lekarz powinien dobrać odpowiednie urządzenie do pacjenta.Dobór inhalatora wiąże się z uwzględnieniem wielu czynników zależnych od pacjenta i rodzaju inhalatora. Do czynników zależnych od pacjenta zalicza się: stopień ciężkości choroby i związaną z tym możliwość wykonania przez pacjenta odpowiedniego wdechu umożliwiającego pokonanie oporu wewnętrznego inhalatora, wiek pacjenta (u dzieci preferuje się inhalatory ciśnieniowe z komorami inhalacyjnymi ), stan czynnościowy układu oddechowego, a także kompetencje i preferencje chorego (część pacjentów nie toleruje proszkowych leków wziewnych z powodu ich smaku lub uczucia podrażnienia gardła). Przy wyborze inhalatora bierze się również pod uwagę czynniki zależne do samego inhalatora takie, jak: charakterystykę aerozolu jaki inhalator wytwarza (tzw. wielkość frakcji respirabilnej), wielkość depozycji płucnej, łatwość w prawidłowym używaniu (czytelność instrukcji obsługi) oraz cechy fizyczne samego inhalatora – wielkość, kształt, kolor, ciężar i oczywiście dostępność i cenę urządzenia.
Warto pamiętać, że prawidłowo wykonana inhalacja powinna składać się z kilku etapów: wydech powietrza (pacjenci najczęściej zapominają o tej fazie inhalacji) następnie po włożeniu do ust ustnika inhalatora proszkowego należy wykonać głęboki, odpowiednio szybki wdech, w przypadku inhalatora ciśnieniowego nie ma konieczności wykonania intensywnego wdechu; kolejny etap to zatrzymanie oddechu na szczycie wdechu na ok. 4-5 sekund, wyjęcie z ust inhalatora oraz spokojne wypuszczenie powietrza nosem. Trzeba również pamiętać o odpowiedniej pozycji ciała.
Na podstawie: Emeryk A., Bartkowiak-Emeryk M.: Właściwy dobór inhalatora drogą do skuteczniejszego leczenia astmy. Terapia. Alergologia, 2009; 17, 3, (222): 69-74.
Kuna P., Kupryś-Lipińska I.: Współpraca z pacjentem przyjmującym leki wziewne w celu poprawy kontroli astmy. Terapia. Alergologia.2008; 16, 4, (208): 47-54.
Alergia na roztocze kurzu domowego jest najczęstszą przyczyną objawów nieżytu nosa i astmy w naszym kraju. U chorych z astmą oskrzelową najczęściej alergenami uczulającymi są roztocza kurzu domowego. U chorych na astmę wrażliwych na roztocza częściej pojawiają się duszności nocne. Typowy pogorszenie samopoczucia występuje podczas wykonywania porządkujących czynności domowych, a szczególnie sprzątania, słania łóżka, przebywania na strychu, w piwnicy, czy w starym domu. Poprawa samopoczucia następuje podczas wietrzenia pomieszczeń mieszkalnych. Nie ma sposobu, żeby całkowicie pozbyć się roztoczy, możemy jednak zmniejszyć ich ilość. Podstawowe zalecenia to: usunięcie rezerwuarów kurzu, takich jak dywany, meble tapicerowane, zabawki pluszowe, koce, narzuty, zasłony, firany itp., częsta wymiana pościeli (przynajmniej raz w tygodniu), częste wietrzenie pomieszczeń, szczególnie zimą, pranie w wysokiej temperaturze dywanów (odkurzacze parowe), zasłon, bielizny, pościeli, poduszek, kołder (powyżej 60 st. C), stosowanie filtrów powietrza, używanie wysoko wydajnych odkurzaczy z filtrami HEPA.
Na podstawie: Znaczenie roztoczy w astmie. www.totylkoaastma.pl
Tak, to częsty błąd osób chorych na astmę. Leki rozszerzające oskrzela do stosowania doraźnego należy używać z dużym umiarem.Obecnie preferuje się odejście od stosowania krótko działających leków rozszerzających oskrzela (tzw. SABA). Wynika to z badań potwierdzających, że leki te często są przez chorych nadużywane, co prowadzi – i to niezależnie od stopnia ciężkości choroby – do zwiększenia liczby zaostrzeń. Przeprowadzone ostatnio analizy stosowania SABA w kilku krajach w Europie wykazały, że niezależnie od stopnia ciężkości astmy 9% – 38% chorych zużywa co najmniej 3 opakowania tych leków w ciągu roku, co znacząco przyczynia się do wystąpienia zaostrzeń wymagających dodatkowych wizyt u lekarza POZ lub na SOR-ze, a także hospitalizacji. Ze zwiększeniem zużycia SABA rośnie również ryzyko zgonu z powodu astmy. Niepokój powinno już budzić zużycie 3 i więcej opakowań SABA (krótko działającego beta 2 mimetyku, leku rozkurczającego oskrzela) rocznie przez 1 pacjenta. Takie zużycie zwiększa ryzyko zgonów sercowo- naczyniowych u pacjentów chorych na astmę.
Na podstawie: Arleta Czarnik. Ocena kontroli astmy – dlaczego należy monitorować zużycie SABA?. Lekarz POZ 2021; 2: 134-139
Nie, chorując na astmę powinno się unikać używania e-papierosów i produktów wykorzystujących dym lub aerozol.
Składniki e-papierosa są rozpylane i inhalowane przez użytkownika przy pomocy ustnika. Substancją aktywną jest nikotyna, a dodatkowymi składnikami są glikol propylenowy i/lub gliceryna i aromaty.
Aktualne doniesienia wskazują , że deklaracje producentów odnośnie składu e-papierosównie zawsze są prawdziwe. Wstępna analiza wkładów e-papierosa przez Agencję ds. Żywności i Leków (FDA) przeprowadzona w 2009 roku wykazała, że w niektórych e-papierosach obecne były nitrozoaminy – znane środki rakotwórcze i trujący glikol dietylenowy, który ma działanie narkotyczne i jest szczególnie szkodliwy dla ośrodkowego układu nerwowego, płuc, skóry i oczu. WHO podkreśla, że e-papierosy zawierając substancje toksyczne, utrzymujące uzależnienie psychologiczne od nikotyny. Dawki absorbowanej z e-papierosów nikotyny nie są dokładnie znane, mogą być wyższe od tych, które znajdują się w tradycyjnych papierosach. W 2008 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zakazała reklamowania e-papierosa oraz zleciła prowadzenie dalszych badań tego produktu. Zaprzestanie palenia jest również mocno rekomendowane przez GINA 2022 (Global Initiative for Asthma)
Na podstawie: Czy e-papieros można uznać za bezpieczne rozwiązanie? www.totylkoastma.pl i GINA 2022, www.ginasthma.org
Przejdź do podsumowania