Znaczenie roztoczy w astmie
Dlaczego najczęstszą alergią u astmatyków jest uczulenie na roztocze kurzu domowego i jak walczyć z tą alergią?
Co to właściwie są roztocza?
Roztocza kurzu domowego są pajęczakami mikroskopijnej wielkości.1 Zamieszkują wszystkie strefy klimatyczne2, nawet obszary polarne. Wśród kilkudziesięciu tysięcy znanych gatunków większość występuje w glebie, gdzie odpowiadają za rozkład materiału organicznego. Niektóre przenoszą choroby, a część jest zaliczana do pasożytów zewnętrznych człowieka i zwierząt.3 Wiele gatunków może również uczulać człowieka. Alergolodzy dzielą roztocze na dwie grupy: mieszkaniowe oraz magazynowe. Długość samic wynosi ok. 0,35 mm, natomiast samców 0,28 mm. Ciało jest w kształcie owalu, w kolorze białym lub bladoróżowym.1 Cykl rozwojowy roztocza trwa 3-4 miesiące, pod koniec którego samica składa około 30-50 jaj. Samce żyją około 60 do 100 dni, a samice do 150. Jednak w optymalnych warunkach czas przeżycia może się zwiększyć nawet do 500 dni, a płodności do 105 jaj.1,3 Najkorzystniejsze dla roztoczy wilgotność względna wynosi ok. 55% – 80%, a temperatura 21-28 C. Naturalnym środowiskiem roztoczy są gniazda ptaków, a szczególnie wróbla domowego. Zwyczaje pokarmowe są związane z obecnością naskórka, szczególnie ptasiego. W domach ludzkich podstawowym pokarmem są resztki organiczne. Pożywieniem jest mieszanina naskórka ludzkiego, drożdże, mączka rybna, zarodki pszenicy, sproszkowane mleko.1,3
Czy ilość roztoczy jest przez cały rok jednakowa?
Populacja roztoczy wzrasta w kurzu domowym sezonowo. Maksimum namnażania występuje w okresie miesięcy letnich, tj. od początku lipca do końca września. Następnie dochodzi do ich wymierania. Jednak jesienią włączenie centralnego ogrzewania powoduje unoszenie kurzu wraz z podgrzanym powietrzem – są to korzystne warunki do ekspozycji na nagromadzony w okresie letnim alergen.3
Gdzie roztoczy jest najmniej, a gdzie najwięcej?
Ilość roztoczy maleje wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza – zwłaszcza powyżej 700 m n.p.m. Dotyczy to rejonów, gdzie temperatura w ciągu 4-5 miesięcy jest niższa od 12°C, a wilgotność względna w tym czasie niższa od 68%.1,3 Miejscowości wysokogórskie dają wyraźną poprawę stanu chorych z astmą uczulonych na alergen roztoczowy. Obserwacje kliniczne na ten temat pochodzą szczególnie z Alp Szwajcarskich, z miejscowości znajdujących się na wysokości ponad 1700 m. n.p.m.
• Najbardziej zasiedlone przez roztocze są miejsca spania człowieka (około 9 razy więcej w łóżku, niż w kurzu z podłogi).
• Koncentracja alergenu na pierwszym piętrze jest mniejsza niż na parterze.
• Używanie gazu do gotowania w kuchni powoduje dwa razy większe występowanie roztoczy.
• Zastosowanie wyciągu kuchennego obniża stężenie roztoczy.
• Wraz ze wzrostem liczby okien w pokoju wzrasta nawet trzykrotnie występowanie roztoczy.3
Dlaczego roztocza mają związek z astmą?
Pierwszy znany opis ataku astmy po kontakcie z kurzem pochodzi z 1662r., jednak dopiero w 1921 r. wykazano związek roztoczy kurzu domowego z alergią i astmą. Czterdzieści lat później holenderscy uczeni odkryli, że przyczyną uczuleń nie są same roztocza, ale ich odchody.2
Alergia na roztocze kurzu domowego jest najczęstszą przyczyną objawów nieżytu nosa i astmy w naszym kraju. U chorych z astmą oskrzelową najczęściej alergenami uczulającymi są roztocze kurzu domowego. Cząsteczki o wielkościach typowych alergenów roztoczy kurzu domowego (ok. 20 μm) słabiej, niż np. pyłki roślin są zatrzymywane w błonie śluzowej nosa i przez to łatwiej docierają do oskrzeli i płuc.2 W wyniku narażenia na alergeny roztoczy u osób uczulonych rozwija się zapalenie alergiczne w drogach oddechowych.1,3
Uczulenie na roztocze może ujawniać się klinicznie jako astma atopowa, całoroczne alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa, alergiczne zapalenie spojówek, a nawet atopowe zapalenie skóry.1 Najczęstszą alergią u chorych z astmą jest uczulenie na roztocza kurzu domowego. U chorych na astmę wrażliwych na roztocze częściej pojawiają się duszności nocne. Typowy pogorszenie samopoczucia występuje podczas wykonywania porządkujących czynności domowych, a szczególnie sprzątania, słania łóżka, przebywania na strychu w piwnicy czy w starym domu. Poprawa samopoczucia następuje podczas wietrzenia pomieszczeń mieszkalnych.3
Czy możemy mieć wpływ na ilość alergenów roztoczy w naszym otoczeniu?
Pomimo tego, że występują sezonowe wzrosty i spadki populacji roztoczy, wytworzony alergen jest trudny do usunięcia i może utrzymać się w otoczeniu chorych przez cały rok.3 Nie ma sposobu, żeby całkowicie pozbyć się alergenów, możemy jednak zmniejszyć ilość roztoczy, a co za tym idzie zmniejszyć narażenie na ich alergeny. Podstawowe zalecenia to:1,3
• usunięcie rezerwuarów kurzu, takich jak dywany, meble tapicerowane, zabawki pluszowe, koce, narzuty, zasłony, firany itp.
• częsta wymiana pościeli (przynajmniej raz w tygodniu),
• częste wietrzenie pomieszczeń, szczególnie zimą,
• pranie w wysokiej temperaturze dywanów (odkurzacze parowe), zasłon, bielizny, pościeli, poduszek, kołder (powyżej 60 st. C),
• stosowanie filtrów powietrza, używanie wysoko wydajnych odkurzaczy typu HEPA (nie odkurzanie przez chorych z alergią na alergeny kurzu domowego, lecz osoby drugie),
• stosowanie akarycydów do czyszczenia powierzchni – nowe klasy akarycydów mają niską toksyczność, ale i krótki czas przetrwania w środowisku,
• przechowywanie ulubionych przez dzieci zabawek pluszowych w workach foliowanych w niskich temperaturach, np. w zamrażalnikach przynajmniej raz na 1-2 tygodnie, a najlepiej codziennie,
• stosowanie specjalnych materiałów o drobnej sieci oczek do pokrycia materacy, kołder i poduszek (pokrowce z tzw. mikrofazy są całkowicie nieprzepuszczalne dla roztoczy i ich odchodów).
Uzyskanie istotnej i trwałej redukcji ekspozycji na roztocza w warunkach domowych pozostaje poważnym wyzwaniem. Niestety, w praktyce każda z metod ma ograniczenia. Najlepsza metodą rozwiązania problemu jest zastosowanie immunoterapii swoistej tzw. odczulania. Immunoterapia zmienia sposób reagowania organizmu który po kilku miesiącach terapii zaczyna tolerować alergeny roztoczy a przez to proces zapalny w nosie i płucach ulega znacznemu zmniejszeniu. Co więcej odczulanie na roztocze kurzu domowego zmniejsza ryzyko rozwoju astmy u osób które maja objawy alergicznego nieżytu nosa.4
Tagi
roztocza astma, odczulanie, roztocze kurzu, uczulenie na kurz, alergia
Materiał wewnętrzny Chiesi
